งานวิจัยชี้ ผู้ติดเชื้อโควิดอาจมีปัญหาความเสียหายที่สมองหลังหายป่วย

การศึกษาชิ้นเล็กๆ จากสถาบันสุขภาพแห่งชาติของสหรัฐฯ หรือ NIH ระบุว่า การตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันที่เกิดจากการติดเชื้อโควิด-19 อาจทำให้หลอดเลือดในสมองได้รับความเสียหาย และปฏิกิริยาดังกล่าวอาจนำไปสู่ปัญหาทางระบบประสาทที่เรียกว่าโควิดระยะยาว หรือ Long COVID ได้

ในการศึกษานี้ นักวิจัยได้ตรวจสอบการเปลี่ยนแปลงของสมองในผู้เสียชีวิตอย่างกะทันหันหลังจากติดเชื้อซาร์ส โควี-ทู (SARS-CoV-2) ซึ่งเป็นไวรัสที่ก่อให้เกิดโรคโควิด-19 จำนวน 9 ราย โดยผลลัพธ์ของการศึกษานี้ตีพิมพ์อยู่ในวารสาร Brain ฉบับเมื่อเร็ว ๆ นี้

ความเสียหายต่อหลอดเลือดสมอง

นักวิจัยพบว่า แอนติบอดี้ ซึ่งเป็นโปรตีนที่สร้างขึ้นโดยระบบภูมิคุ้มกันเพื่อต่อสู้กับไวรัสนั้น มีส่วนเกี่ยวข้องกับการโจมตีเซลล์ที่อยู่ในหลอดเลือดของสมอง จนทำให้เกิดการอักเสบและได้รับความเสียหาย

ทั้งนี้ ผลของการศึกษาครั้งนี้คล้ายกับการศึกษาฉบับก่อนหน้านี้ที่ทำขึ้นในปี 2020 ด้วย โดยการศึกษาทั้งสองฉบับไม่พบไวรัส ซาร์ส โควี-ทู ในสมองของผู้ป่วย ซึ่งเป็นการแสดงให้เห็นว่าไวรัสไม่ได้โจมตีสมองโดยตรง

อาวินดรา แนธ (Avindra Nath) นักวิทยาศาสตร์ที่สถาบัน NIH ซึ่งเป็นนักวิจัยอาวุโสในการศึกษานี้กล่าวว่า "ก่อนหน้านี้เราได้เห็นความเสียหายของหลอดเลือดและการอักเสบในสมองของผู้ป่วยในการระหว่างชันสูตรศพเพื่อหาสาเหตุของการเสียชีวิต แต่เราก็ไม่เข้าใจสาเหตุของความเสียหายที่เกิดขึ้นเลย"

สำหรับการศึกษาในครั้งนี้ นายแพทย์แนธและทีมนักวิจัยได้ตรวจสอบเนื้อเยื่อสมองของผู้ป่วย 9 คนที่มีอายุระหว่าง 24 ถึง 73 ปี ซึ่งผลจากการสแกนสมองแสดงให้เห็นสัญญาณของความเสียหายของหลอดเลือดในสมองของพวกเขา จากนั้น ผลการสแกนนี้ถูกนำไปเปรียบเทียบกับการสแกนจากผู้ป่วยอีก 10 คนในกลุ่มโครงการทดลอง

นักวิจัยพบว่า แอนติบอดี้ที่ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อต่อสู้กับโควิด-19 อาจกำหนดเป้าหมายเซลล์ที่เรียงตัวอยู่ตามหลอดเลือดในสมองอย่างผิดพลาด โดยเซลล์เหล่านี้ ซึ่งมีชื่อว่า เซลล์เนื้อเยื่อบุโพรง ทำหน้าที่เป็นตัวกีดขวางเพื่อป้องกันไม่ให้สารที่เป็นอันตรายเข้าไปถึงสมองได้ และความเสียหายที่เกิดขึ้นกับเซลล์นี้ทำให้มีเลือดออกและเกิดภาวะอุดตันในผู้ป่วยโควิด-19 บางราย ทั้งยังเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมองอีกด้วย

ส่วนในการศึกษาครั้งก่อนหน้านี้ นักวิจัยได้พบสัญญาณการรั่วของหลอดเลือด ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความเชื่อมโยงระหว่างเซลล์เนื้อเยื่อบุโพรงในแนวกั้นเลือดและสมองที่ได้รับความเสียหายด้วย

นายแพทย์แนธกล่าวด้วยว่า เมื่อมีการรั่วเกิดขึ้น เซลล์ภูมิคุ้มกันอาจมาช่วยซ่อมแซมความเสียหาย จนทำให้เกิดการอักเสบในสมองได้

อาการทางสมองในระยะยาว

นอกจากนี้แล้วนักวิจัยยังพบการเปลี่ยนแปลงในการแสดงออกของยีนในบริเวณที่เซลล์เนื้อเยื่อบุโพรงได้รับความเสียหาย โดยที่ยีนมากกว่า 300 ตัวมีการแสดงออกที่ลดลง ในขณะที่ยีนอีก 6 ตัวมีการแสดงออกที่เพิ่มขึ้น

ทั้งนี้ ยีนที่ได้รับผลกระทบมีความเชื่อมโยงกับความสามารถของสมองในการจัดการกับความไม่สมดุลของสารเคมีในร่างกาย

การค้นพบเหล่านี้อาจช่วยให้ข้อมูลเกี่ยวกับสาเหตุของปัญหาทางระบบประสาทที่เกี่ยวข้องกับโควิด-19 และยังอาจถูกนำมาใช้เพื่อค้นหาวิธีการรักษาใหม่ ๆ เพื่อจัดการกับการเชื่อมต่อที่ได้รับความเสียหายในกลุ่มเซลล์เนื้อเยื่อบุโพรงในแนวกั้นเลือดและสมองได้

นอกจากนี้ การศึกษานี้ยังอาจช่วยให้มีความเข้าใจและช่วยในการรักษาอาการทางระบบประสาทในระยะยาวหลังการติดเชื้อโควิด-19 ไม่ว่าจะเป็น อาการปวดศีรษะ เหนื่อยล้า การสูญเสียรสชาติและกลิ่น ปัญหาการนอนหลับ และการหลงลืม ที่รู้จักกันในชื่อ Brain Fog หรือ ภาวะสมองล้า ได้ด้วย

อย่างไรก็ตาม หากผู้ป่วย 9 รายในการศึกษานี้ยังมีชีวิตอยู่ นักวิจัยเชื่อว่า พวกเขาน่าจะมีอาการของโควิดระยะยาว

นายแพทย์แนธกล่าวส่งท้ายว่า เป็นไปได้ว่าการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันแบบเดียวกันนี้ยังคงเกิดขึ้นกับผู้ป่วยที่มีภาวะโควิดระยะยาว และว่า การค้นพบนี้มีความสำคัญมากสำหรับนักวิจัยที่ต้องการหาวิธีรักษาอาการโควิดระยะยาวนี้ด้วย

• ที่มา: วีโอเอ, NIH