เมื่อวันพฤหัสบดีที่แล้ว ชานตง เป็นมณฑลที่สองของจีนที่ยกเลิกนโยบายจำกัดการเคลื่อนย้ายจากเขตชนบทเข้าสู่เมือง ทั้งนี้เพื่อช่วยกระตุ้นการใช้จ่ายในเขตเมืองใหญ่และลดช่องว่างทางสังคมในเวลาเดียวกัน แต่เครื่องทดสอบความสำเร็จที่แท้จริงของเรื่องนี้ดูจะอยู่ที่การเข้าถึงบริการด้านสังคม การศึกษา และการแพทย์อย่างทัดเทียมมากกว่า
เดิมนั้น จีนมีระบบที่เรียกว่า “hukou” ซึ่งคล้ายกับระบบทะเบียนราษฎร์ที่ใช้ควบคุมการเคลื่อนย้ายของประชากรซึ่งใช้มาตั้งแต่ปีพ.ศ. 2501 โดยระบบดังกล่าวนี้จะบันทึกข้อมูลต่าง ๆ เช่น ชื่อตัว ชื่อสกุล ชื่อบิดามารดา ชื่อคู่สมรส และวันเดือนปีเกิด และจะกำหนดสิทธิของประชาชนในเรื่องต่าง ๆ อย่างเช่น พื้นที่ที่สามารถอยู่อาศัยและทำงาน สิทธิประโยชน์ทางสังคมที่จะได้รับ รวมทั้งสิทธิในการเข้าโรงเรียนของลูกด้วย
และโดยทั่วไปแล้ว ผู้ที่มีทะเบียนอยู่ในเขตเมืองมักจะได้รับสิทธิประโยชน์มากกว่าผู้ที่อยู่ในเขตชนบท นอกจากนั้นผู้ที่จะโยกย้ายจากพื้นที่ชนบทเข้าสู่เขตเมืองจะต้องมีหลักฐานเรื่องที่อยู่และงานทำก่อนจะสามารถยื่นขอใบอนุญาตการเข้าพักอาศัยในเขตเมืองได้
แต่ทางการจีนได้เริ่มผ่อนคลายมาตรการดังกล่าวตั้งแต่วันที่ 23 กุมภาพันธ์เป็นต้นมาโดยเริ่มจากมณฑลเจียงซีก่อน และต่อด้วยมณฑลชานตงเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว เพื่อช่วยกระตุ้นการบริโภคและการใช้จ่ายในเขตเมือง รวมทั้งเพื่อช่วยลดช่องว่างทางสังคมระหว่างผู้ที่เกิดในเขตชนบทกับผู้ที่เกิดในเขตเมืองใหญ่ด้วย
โดยประกาศของรัฐบาลมณฑลชานตงระบุว่า จะมีการยกเลิกข้อจำกัดเรื่องการตั้งถิ่นฐานในเขตนาครโดยสิ้นเชิง
ตามรายงานการวิเคราะห์ของบริษัทที่ปรึกษา New Horizon หน้าที่หลักของระบบทะเบียน hukou ของจีนนี้คือเพื่อควบคุมการอพยพเคลื่อนย้ายภายในประเทศ เพื่อบริหารการกระจายทรัพยากรและบริการทางสังคม รวมทั้งเพื่อรักษาเสถียรภาพในประเทศด้วย แต่การควบคุมการเคลื่อนย้ายภายในก็ทำให้ระบบดังกล่าวสร้างความเหลื่อมล้ำและความไม่ทัดเทียมทั้งในทางเศรษฐกิจและสังคมระหว่างคนในพื้นที่ชนบทกับคนในเขตเมืองขึ้นมา
Fei Ling Wang อาจารย์ผู้สอนด้านการต่างประเทศที่มหาวิทยาลัย Georgia Institute of Technology กล่าวว่า การยกเลิกข้อจำกัดเรื่องการย้ายถิ่นฐานของประชากรนี้เป็นก้าวสำคัญในทิศทางที่ถูกต้องของจีน ที่ทำให้การเคลื่อนย้ายแรงงานสามารถทำได้ง่ายขึ้นโดยอย่างน้อยที่สุดคือในระดับจังหวัด
ส่วนนักเศรษฐศาสตร์คนอื่นก็ชี้ว่า การผ่อนคลายกฎเกณฑ์เรื่องการเข้าอยู่อาศัยในเขตเมืองนี้จะช่วยแก้ปัญหาการขาดแคลนแรงงานในเขตนครใหญ่ และแรงงานจากเขตชนบทเหล่านี้จะช่วยกระตุ้นการจับจ่ายใช้สอย โดยเฉพาะอย่างยิ่งผ่านการซื้อที่อยู่อาศัยในเขตเมืองด้วย
แต่ประชาชนบางคนในมณฑลเจียงซียังไม่ค่อยแน่ใจเกี่ยวกับประโยชน์จากการเปลี่ยนแปลงนโยบายนี้เท่าใดนัก และว่าตนไม่แน่ใจว่าผู้คนซึ่งมีทะเบียนบ้านติดตัวจากเขตชนบทจะได้รับสิทธิประโยชน์ทางสังคมเหมือนคนที่มีทะเบียนบ้านในเขตเมืองโดยกำเนิดหรือไม่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องโอกาสทางการศึกษาของบุตร
ส่วนนักธุรกิจจีนอีกคนหนึ่งก็ให้ความเห็นว่า ถึงแม้การยกเลิกกฎระเบียบเกี่ยวกับการโยกย้ายแรงงานจากชนบทเข้าสู่เมืองจะเป็นเรื่องดี แต่ข้อพิสูจน์ของเรื่องนี้จะอยู่ที่โอกาสการเข้าถึงอย่างทัดเทียมในเรื่องบริการทางการแพทย์ การศึกษา และบริการทางสังคมอื่น ๆ
และว่า เรื่องที่จะต้องจับตามองก็คือ หากเกษตรกรผู้ย้ายเข้าไปในเมืองได้รับสิทธิที่ทัดเทียมกับคนเมืองแล้ว การเปลี่ยนแปลงด้านนโยบายที่ว่านี้ก็จะเป็นเรื่องที่น่าพอใจ
