ผลสรุปสำคัญข้อหนึ่งจากที่ประชุม ASEAN Regional Forum ที่บรูไนเป็นเจ้าภาพต้นสัปดาห์นี้คือ จีนตกลงจะเจรจาเรื่องกฎควบคุมการประพฤติปฏิบัติ หรือ Code of Conduct ในทะเลจีนใต้กับชาติภาคีอาเซียนที่อ้างสิทธิ์ทับซ้อนเหนือพื้นที่ในทะเลแห่งนี้กับจีน
นับเป็นความก้าวหน้าของที่ประชุมเมื่อเปรียบเทียบกับปีที่แล้ว ซึ่งไม่สามารถมีถ้อยแถลงร่วมกันออกมาได้เป็นครั้งแรก เพราะทำความตกลงในเรื่องทะเลจีนใต้กันไม่ได้
ถ้อยแถลงร่วมที่มีออกมาในปีนี้ เน้นย้ำข้อตกลงที่ไม่ผูกมัดระหว่างจีนกับภาคีอาเซียนทั้ง 10 ประเทศเมื่อ 11 ปีที่แล้ว ที่จะจัดการเรื่องการอ้างสิทธิ์ทับซ้อนในทะเลจีนใต้อย่างสันติ และยังเรียกร้องให้มีการหารือกันอย่างเป็นทางการเกี่ยวกับกฎควบคุมการประพฤติปฏิบัติ หรือ Code of Conduct ในทะเลจีนใต้ในเดือนกันยายนนี้ที่กรุงปักกิ่งด้วย
การหารือดังกล่าวจะกระทำกันในระดับเจ้าหน้าที่ต่ำกว่าที่ไปประชุมที่บรูไน และจะมุ่งเน้นไปในเรื่องการหลีกเลี่ยงความขัดแย้ง ไม่เป็นที่คาดว่าจะหยิบประเด็นเรื่องความขัดแย้งเกี่ยวกับเขตแดนขึ้นมาหารือกัน
โฆษกกระทรวงการต่างประเทศฟิลิปปินส์ นาย Raul Hernandez กล่าวว่า ฟิลิปปินส์ยินดีกับความก้าวหน้าในเรื่องนี้ และว่า นั่นเป็นเรื่องที่ฟิลิปปินส์ต้องการมาตลอด เป็นเวลานานแล้วว่าควรจะหารือและทำความตกลงกับจีนในเรื่องกฎควบคุมการประพฤติปฏิบัติสำหรับทะเลฟิลิปปินส์ตะวันตก ซึ่งเป็นชื่อที่ฟิลิปปินส์เรียกทะเลจีนใต้ได้
ความสัมพันธ์ระหว่างฟิลิปปินส์กับจีนมีความตึงเครียดเพิ่มขึ้นมาก หลังจากที่มีการประจันหน้ากันทางเรือเป็นเวลาสองเดือนในบริเวณสันทราย Scarborough ซึ่งฟิลิปปินส์กล่าวว่าอยู่ในเขตเศรษฐกิจของตนตามกฎหมายระหว่างประเทศ และในเดือนพฤษภาคมปีนี้ มีเรือของพลเรือนและเรือพิฆาตของจีนเข้าไปปรากฎในบริเวณสันทราย Second Thomas ซึ่งฟิลิปปินส์กล่าวอ้างสิทธิ์ไว้ด้วย
ในจำนวนหกประเทศที่อ้างสิทธิ์ทับซ้อนกันในทะเลจีนใต้นี้ จีน ไต้หวัน และเวียตนามอ้างสิทธิ์เป็นเจ้าของทั้งทะเล ส่วนฟิลิปปินส์ มาเลย์เซียและบรูไนอ้างสิทธิ์เป็นบางส่วน เป็นที่เชื่อกันว่า ทะเลจีนใต้อุดมสมบูรณ์ไปด้วยน้ำมันและแก๊สธรรมชาติ รวมทั้งแหล่งปลาสำหรับการประมง นอกจากนี้ยังเป็นเส้นทางการเดินเรือสำคัญอีกด้วย
ฟิลิปปินส์เป็นผู้ที่ส่งเสียงดังกว่าใครเพื่อนในการกล่าวหาว่าจีนรุกรานน่านน้ำของตน รัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศของฟิลิปปินส์กล่าวประนามจีนในสัปดาห์นี้ว่า ส่งทหารเข้าไปเพิ่มขึ้นในทะเลจีนใต้ ถ้อยแถลงนี้มีขึ้นหลังจากที่สื่อของทางการจีนมีคำเตือนฟิลิปปินส์ออกมาว่า อาจมีการตอบโต้ถ้ายังขืนยั่วยุอยู่ต่อไปอีก
อย่างไรก็ตาม นักวิเคราะห์ Carl Thayer ของสถาบัน Australia Defense Force ให้ความเห็นว่า การประชุมของ ASEAN กับประเทศคู่เจรจาในปีนี้ มีความก้าวหน้า เพราะรัฐมนตรีต่างประเทศของชาติภาคีที่ไม่มีเดิมพันร่วมด้วยในทะเลจีนใต้ ทำงานอย่างหนักเพื่อสร้างความสามัคคี
อาจารย์ Carl Thayer บอกว่า Indonesia ทำงานอย่างหนัก และประเทศไทยก็มีบทบาทในฐานะผู้ประสานงานระหว่างประเทศและพยายามผลักดันให้เรื่องเดินหน้าไปได้ ส่วนจีนก็ไม่อยากถูกแปลกแยกและไม่อยากให้เรื่องนี้กลายมาเป็นปัญหาระหว่างประเทศมากไปกว่าที่เป็นอยู่ นอกจากนี้ยังมีการเปลี่ยนแปลงคณะผู้นำของจีนและก็มีการตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวด้วย
นักวิชาการผู้นี้กล่าวว่า การที่จีนตกลงจะเจรจาเรื่องกฎควบคุมการประพฤติปฏิบัติ ซึ่งมีความผูกพันมากขึ้นนี้เป็นการดำเนินการในทิศทางที่ถูกต้อง แต่จะสำเร็จผลมากน้อยแค่ไหน ก็ขึ้นอยู่กับว่าจีนจะยึดมั่นกับเงื่อนไขของกฎดังกล่าวมากน้อยเพียงใด
นับเป็นความก้าวหน้าของที่ประชุมเมื่อเปรียบเทียบกับปีที่แล้ว ซึ่งไม่สามารถมีถ้อยแถลงร่วมกันออกมาได้เป็นครั้งแรก เพราะทำความตกลงในเรื่องทะเลจีนใต้กันไม่ได้
ถ้อยแถลงร่วมที่มีออกมาในปีนี้ เน้นย้ำข้อตกลงที่ไม่ผูกมัดระหว่างจีนกับภาคีอาเซียนทั้ง 10 ประเทศเมื่อ 11 ปีที่แล้ว ที่จะจัดการเรื่องการอ้างสิทธิ์ทับซ้อนในทะเลจีนใต้อย่างสันติ และยังเรียกร้องให้มีการหารือกันอย่างเป็นทางการเกี่ยวกับกฎควบคุมการประพฤติปฏิบัติ หรือ Code of Conduct ในทะเลจีนใต้ในเดือนกันยายนนี้ที่กรุงปักกิ่งด้วย
การหารือดังกล่าวจะกระทำกันในระดับเจ้าหน้าที่ต่ำกว่าที่ไปประชุมที่บรูไน และจะมุ่งเน้นไปในเรื่องการหลีกเลี่ยงความขัดแย้ง ไม่เป็นที่คาดว่าจะหยิบประเด็นเรื่องความขัดแย้งเกี่ยวกับเขตแดนขึ้นมาหารือกัน
โฆษกกระทรวงการต่างประเทศฟิลิปปินส์ นาย Raul Hernandez กล่าวว่า ฟิลิปปินส์ยินดีกับความก้าวหน้าในเรื่องนี้ และว่า นั่นเป็นเรื่องที่ฟิลิปปินส์ต้องการมาตลอด เป็นเวลานานแล้วว่าควรจะหารือและทำความตกลงกับจีนในเรื่องกฎควบคุมการประพฤติปฏิบัติสำหรับทะเลฟิลิปปินส์ตะวันตก ซึ่งเป็นชื่อที่ฟิลิปปินส์เรียกทะเลจีนใต้ได้
ความสัมพันธ์ระหว่างฟิลิปปินส์กับจีนมีความตึงเครียดเพิ่มขึ้นมาก หลังจากที่มีการประจันหน้ากันทางเรือเป็นเวลาสองเดือนในบริเวณสันทราย Scarborough ซึ่งฟิลิปปินส์กล่าวว่าอยู่ในเขตเศรษฐกิจของตนตามกฎหมายระหว่างประเทศ และในเดือนพฤษภาคมปีนี้ มีเรือของพลเรือนและเรือพิฆาตของจีนเข้าไปปรากฎในบริเวณสันทราย Second Thomas ซึ่งฟิลิปปินส์กล่าวอ้างสิทธิ์ไว้ด้วย
ในจำนวนหกประเทศที่อ้างสิทธิ์ทับซ้อนกันในทะเลจีนใต้นี้ จีน ไต้หวัน และเวียตนามอ้างสิทธิ์เป็นเจ้าของทั้งทะเล ส่วนฟิลิปปินส์ มาเลย์เซียและบรูไนอ้างสิทธิ์เป็นบางส่วน เป็นที่เชื่อกันว่า ทะเลจีนใต้อุดมสมบูรณ์ไปด้วยน้ำมันและแก๊สธรรมชาติ รวมทั้งแหล่งปลาสำหรับการประมง นอกจากนี้ยังเป็นเส้นทางการเดินเรือสำคัญอีกด้วย
ฟิลิปปินส์เป็นผู้ที่ส่งเสียงดังกว่าใครเพื่อนในการกล่าวหาว่าจีนรุกรานน่านน้ำของตน รัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศของฟิลิปปินส์กล่าวประนามจีนในสัปดาห์นี้ว่า ส่งทหารเข้าไปเพิ่มขึ้นในทะเลจีนใต้ ถ้อยแถลงนี้มีขึ้นหลังจากที่สื่อของทางการจีนมีคำเตือนฟิลิปปินส์ออกมาว่า อาจมีการตอบโต้ถ้ายังขืนยั่วยุอยู่ต่อไปอีก
อย่างไรก็ตาม นักวิเคราะห์ Carl Thayer ของสถาบัน Australia Defense Force ให้ความเห็นว่า การประชุมของ ASEAN กับประเทศคู่เจรจาในปีนี้ มีความก้าวหน้า เพราะรัฐมนตรีต่างประเทศของชาติภาคีที่ไม่มีเดิมพันร่วมด้วยในทะเลจีนใต้ ทำงานอย่างหนักเพื่อสร้างความสามัคคี
อาจารย์ Carl Thayer บอกว่า Indonesia ทำงานอย่างหนัก และประเทศไทยก็มีบทบาทในฐานะผู้ประสานงานระหว่างประเทศและพยายามผลักดันให้เรื่องเดินหน้าไปได้ ส่วนจีนก็ไม่อยากถูกแปลกแยกและไม่อยากให้เรื่องนี้กลายมาเป็นปัญหาระหว่างประเทศมากไปกว่าที่เป็นอยู่ นอกจากนี้ยังมีการเปลี่ยนแปลงคณะผู้นำของจีนและก็มีการตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวด้วย
นักวิชาการผู้นี้กล่าวว่า การที่จีนตกลงจะเจรจาเรื่องกฎควบคุมการประพฤติปฏิบัติ ซึ่งมีความผูกพันมากขึ้นนี้เป็นการดำเนินการในทิศทางที่ถูกต้อง แต่จะสำเร็จผลมากน้อยแค่ไหน ก็ขึ้นอยู่กับว่าจีนจะยึดมั่นกับเงื่อนไขของกฎดังกล่าวมากน้อยเพียงใด
