กระทรวงการต่างประเทศอเมริกัน แสดงความวิตกกังวลอย่างมาก เกี่ยวกับรายงานข่าวหลายกระแสที่ระบุว่าประเทศไทย กำลังเตรียมจะส่งชาวเขาเผ่าโม้ง ที่มาจากปะเทศลาวจำนวนสี่พันกว่าคน กลับไปสู่ประเทศลาวตอนสิ้นปีนี้
ชาวเขาเผ่าโม้งผู้เกรงกลัวว่า จะโดนรัฐบาลลาวข่มเหงเหล่านี้พำนักอยู่ที่ค่ายแห่งหนึ่งทางภาคเหนือของประเทศไทย
กระทรวงการต่างประเทศอเมริกัน วุฒิสมาชิกอเมริกันหลายคน และผู้ที่สนับสนุนเรื่องสิทธิมนุษยชนต่างแสดงความวิตกกังวล เกี่ยวกับเรื่องที่เจ้าหน้าที่ไทยกล่าวว่า จวนเจียนจะมีการส่งชาวเขาเผ่าโม้งเหล่านั้นกลับไปสู่ประเทศลาวอยู่แล้ว
ชาวเขาเผ่าโม้งผู้พำนักอยู่ที่ค่ายแห่งหนึ่ง ในจังหวัดเพชรบูรณ์มาเป็นเวลานานแล้วนี้ กำลังแสวงหาที่ลี้ภัยโดยอ้างเหตุผลว่า พวกเขาเผชิญกับการที่จะถูกรัฐบาลลาวข่มเหง ทั้งนี้เพราะชาวเขาเผ่าโม้งอยู่ข้างเดียวกับสหรัฐ ในการรบกับกองทัพคอมมิวนิสต์สมัยสงครามเวียดนาม
ประเทศไทยถือว่า พวกชาวเขาเผ่าโม้งเป็นผู้ที่อพยพเคลื่อนย้ายมา เพราะเหตุผลทางเศรษฐกิจ แต่ไม่ยอมให้เจ้าหน้าที่สหประชาชาติ หรือเจ้าหน้าที่ของกลุ่มอื่นๆ วัดสอบว่าพวกเขาเป็นผู้ลี้ภัยทางการเมืองหรือไม่ ผู้แถลงข่าวของทหารไทย กล่าวเมื่อวันพุธว่าชาวเขาเผ่าโม้ง จะถูกส่งตัวกลับไปสู่ประเทศลาวในอีกราวๆ หนึ่งสัปดาห์
ผู้รักษาการณ์ในตำแหน่งผู้แถลงข่าว ของกระทรวงการต่างประเทศอเมริกัน มาร์ค โทเนอร์ กล่าวว่าสหรัฐวิตกกังวลเกี่ยวกับเรื่องที่ใกล้จะมีการส่งชาวเขาเผ่าโม้ง กลับไปสู่ประเทศลาวนี้อย่างมากทีเดียว เขากล่าวว่าการทำเช่นนั้นขัดกับธรรมเนียมประเพณีไทย และหลักกฎหมายระหว่างประเทศ
คุณมาร์ค โทเนอร์กล่าวไว้ตอนนี้ว่า “การบังคับให้บุคคลผู้สมควรที่จะได้รับการปกป้องคุ้มครอง กลับออกไปนั้น ไม่สอดคล้องกับวิธีการตามกฎหมายระหว่างประเทศ และเรื่องที่ประเทศไทยมีประวัติมาช้านานว่า ให้การปกป้องคุ้มครองผู้ลี้ภัย การส่งตัวผู้ลี้ภัยกลับออกไปยังขัดกับเรื่องสิทธิที่ระบุไว้ในกฎหมายระหว่าง
ประเทศซึ่งห้ามส่งกลับ และเป็นอันตรายต่อความผาสุขของปัจเจกชน จำนวนมาก สหรัฐและฝ่ายอื่นๆ ดำเนินงานร่วมกับรัฐบาลไทย และลาวอย่างแข็งขัน เพื่อหาทางออกที่ยอมรับได้ซึ่งสอดคล้องกับหลักการระหว่างประเทศ
คุณมาร์ค โทเนอร์กล่าวด้วยว่า สหรัฐแสดงความวิตกห่วงใย เกี่ยวกับเรื่องชาวเขาเผ่าโม้งให้ประเทศไทยทราบมาสองปีแล้ว สหรัฐพูดเรื่องข้างต้นกับประเทศไทยครั้งล่าสุด ตอนที่ผู้ช่วยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศอเมริกัน ฝ่ายประชากร ผู้ลี้ภัยและการย้ายถิ่นฐาน อีริค ชว๊อตส ไปเยือนกรุงเทพมหานครเมื่อสองสามวันก่อน
ผู้แถลงข่าวของกระทรวงการต่างประเทศอเมริกันผู้นั้น กล่าวด้วยว่า เจ้าหน้าที่อเมริกันมั่นใจว่าจะพบทางออกที่ยอมรับได้ แต่พวกเขาต้องการให้รัฐบาลไทย ละเว้นจากการส่งตัวบุคลผู้สมควรได้รับการปกป้องคุ้มครองเหล่านั้น กลับออกไปโดยที่พวกเขาไม่สมัครใจ
เขากล่าวต่อไปว่า สหรัฐวิตกกังวลเกี่ยวกับวิสัยที่ว่าชาวเขาเผ่าโม้ง 158 คนผู้ที่สหประชาชาติรับรองว่าเป็นผู้ลี้ภัยทางการเมืองที่โดนควบคุมอยู่ ที่ศูนย์ควบคุมของไทยแห่งหนึ่งนั้นจะโดนส่งกลับไปประเทศลาวด้วย
ในสัปดาห์นี้ วุฒิสมาชิกอเมริกันจากพรรคการเมืองใหญ่ทั้งสองพรรค จำนวนเก้าคนมีจดหมายไปถึงนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ นายกรัฐมนตรี พวกเขาเตือนไว้ในจดหมายว่า อย่ารีบส่งตัวชาวเขาเผ่าโม้งออกไป และวิพากษ์วิจารณ์เรื่องการขาดความโปร่งใส ของกระบวนการกลั่นกรองชาวโม้งด้วย
ผู้แถลงข่าวหญิงขององค์การนิรโทษกรรมสากลกล่าวว่า องค์การของเธอรู้สึกตกใจที่ชาวเขาเผ่าโม้งเหล่านั้น มีลู่ทางว่าจะโดนส่งตัวกลับไปประเทศลาว เธอกล่าวว่าชาวเขาเผ่าโม้งหลายคนในจำนวนนั้น มีเหตุผลอันสมควรในการเกรงกลัวว่า พวกเขาจะโดนรัฐบาลลาวข่มเหงถ้าถูกส่งตัวกลับไปที่ประเทศนั้น
องค์การผู้ลี้ภัยระหว่างประเทศ ณ กรุงวอชิงตันกล่าวว่า การส่งตัวชาวเขาเผ่าโม้งกลับลาวจะเป็นการฝ่าฝืนกฎหมายระหว่างประเทศอย่างร้ายแรง และจะทำให้ชื่อเสียงของประเทศไทยด่างพร้อย
ส่วนผู้แถลงข่าวของรัฐบาลไทย ปณิธาน วัฒนายากรกล่าวไว้ตอนนี้ว่า “เราตั้งใจรับฟังคำร้องเรียนเหล่านี้ ฝ่ายเราดำเนินการสอบหาข้อเท็จจริงเช่นกัน ข้อเท็จจริงที่เราพบนั้นก็คือพวกที่จะโดนส่งตัวกลับไปลาวนั้นต่างก็เบิกบานใจ”
ด้านรัฐบาลลาวนั้น ปฎิเสธเสียงแข็งเกี่ยวกับเรื่องที่ว่าชาวโม้งเหล่านั้นจะโดนแก้แค้น