คอซอวอประกาศเอกราชเมื่อ 15 ปีที่แล้ว ท่ามกลางการต่อต้านจากกลุ่มชาติพันธุ์เซิร์บราว 50,000 คนที่อาศัยอยู่ทางตอนเหนือของประเทศ โดยกลุ่มชาวเซิร์บไม่ยอมรับอธิปไตยของคอซอวอ รับรายได้และสวัสดิการจากงบประมาณของเซอร์เบีย และไม่เสียภาษีให้ทั้งคอซอวอและเซอร์เบีย
เหตุความขัดแย้งรุนแรงขึ้นในช่วงไม่นานมานี้ นับตั้งแต่นายกเทศมนตรีเชื้อสายแอลเบเนียเข้าดำรงตำแหน่งในพื้นที่ทางตอนเหนือของคอซอวอที่มีประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวเซิร์บ
รอยเตอร์สรุปเหตุความขัดแย้งระหว่างคอซอวอและเซอร์เบีย ที่ส่งผลต่อความมั่นคงในภูมิภาคบอลข่านทางตะวันตก โดยเซอร์เบียต้องหาทางออกเพื่อเป็นการปฏิบัติตามเงื่อนไขเพื่อเข้าร่วมสหภาพยุโรป
ต้นตอของความตึงเครียด
คอซอวอ ซึ่งมีประชากรส่วนใหญ่เป็นกลุ่มชาติพันธุ์แอลเบเนีย ได้รับเอกราชเมื่อวันที่ 17 กุมภาพันธ์ 2008 ซึ่งเป็นเวลาเกือบสิบปีหลังมีการลุกฮือต่อต้านการปกครองของเซอร์เบีย โดยมีประเทศกว่า 100 ประเทศที่รับรองคอซอวอ
อย่างไรก็ตาม เซอร์เบียยังคงถือว่าคอซอวอเป็นส่วนหนึ่งของตน และปฏิเสธว่าไม่ได้ปลุกระดมเหตุขัดแย้งในคอซอวอ เซอร์เบียยังกล่าวหาว่าคอซอวอกดขี่สิทธิของกลุ่มชาติพันธุ์เซิร์บ ซึ่งเป็นชนกลุ่มน้อยในคอซอวอด้วย
ทั้งนี้ คอซอวอมีประชากรกลุ่มชาติพันธุ์เซิร์บราว 5% จากประชากรทั้งหมด 1.8 ล้านคน และมีกลุ่มชาติพันธุ์แอลเบเนียราว 90% โดยชาวเซิร์บที่อยู่ทางตอนเหนือของคอซอวอแสดงการขัดขืน ด้วยการไม่จ่ายค่าพลังงานและโจมตีตำรวจที่พยายามจับกุมพวกเขา
เหตุใดสถานการณ์จึงรุนแรงขึ้น?
ความไม่สงบในภูมิภาครุนแรงขึ้นนับตั้งแต่บรรดานายกเทศมนตรีเชื้อสายแอลเบเนียขึ้นดำรงตำแหน่งในพื้นที่ตอนเหนือ ซึ่งมีประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวเซิร์บ หลังการเลือกตั้งเมื่อเดือนเมษายนซึ่งถูกชาวเซิร์บคว่ำบาตร ขณะที่สหรัฐฯ และชาติพันธมิตรประณามคอซอวอเช่นกัน
เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม ชาวเซิร์บทางตอนเหนือของคอซอวอเข้าปิดถนนและยิงโต้ตอบกับตำรวจ หลังอดีตตำรวจชาวเซิร์บถูกจับด้วยข้อกล่าวหาว่าเขาทำร้ายร่างกายตำรวจที่ปฏิบัติการระหว่างการประท้วง
อย่างไรก็ตาม เหตุขัดแย้งรุนแรงขึ้นมานานหลายเดือนจากประเด็นป้ายทะเบียนรถยนต์ โดยคอซอวอต้องการให้ชาวเซิร์บในประเทศเปลี่ยนป้ายทะเบียนรถยนต์ของเซอร์เบีย ที่ใช้มาตั้งแต่ยุคก่อนประกาศเอกราช ให้เป็นป้ายทะเบียนที่ออกโดยคอซอวอแทน ซึ่งกฎหมายดังกล่าวเป็นสวนหนึ่งของนโยบายเน้นย้ำอำนาจของคอซอวอภายในดินแดนของตน
เมื่อวันที่ 31 กรกฎาคมที่ผ่านมา คอซอวอประกาศให้ประชาชนเปลี่ยนป้ายทะเบียนรถภายในสองเดือน จุดชนวนให้เกิดเหตุประท้วงขึ้น แต่สหภาพยุโรปก็เข้ามาไกล่เกลี่ยจนคอซอวอยอมขยายเวลาเปลี่ยนป้ายทะเบียนรถ ให้เป็นภายในสิ้นปีนี้แทน
ต่อมาในเดือนพฤศจิกายน นายกเทศมนตรีชาวเซิร์บทางตอนเหนือของคอซอวอ รวมถึงผู้พิพากษาท้องถิ่นและตำรวจ 600 นาย ลาออกจากตำแหน่ง ทำให้เกิดสภาวะไร้กฎหมายและสุญญากาศทางการเมืองในพื้นที่ดังกล่าวมากขึ้น
ชาวเซิร์บต้องการอะไร?
ชาวเซิร์บในคอซอวอต้องการสร้างองค์กรที่ประกอบด้วยเขตที่มีชาวเซิร์บเป็นส่วนใหญ่รวมกันหลาย ๆ เขต และมีอำนาจมากพอในการปกครองตนเอง แต่คอซอวอไม่เห็นด้วยกับแนวทางดังกล่าวเพราะเห็นว่าเป็นการสร้างรัฐซ้อนรัฐในคอซอวอ
ทั้งเซอร์เบียและคอซอวอตกลงเจรจาร่วมกันเมื่อปี 2013 โดยมีอียูเป็นผู้สนับสนุน โดยการเจรจามีจุดประสงค์เพื่อฟื้นฟูความสัมพันธ์เพื่อนำไปสู่การเป็นสมาชิกสหภาพยุโรป อย่างไรก็ตาม มีความคืบหน้าไม่มากนักหลังการเจรจาครั้งนั้น
นาโต้และอียูมีบทบาทอย่างไร?
องค์การสนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ หรือ นาโต้ มีกองกำลังรักษาสันติภาพ 3,700 นายในคอซอวอ ซึ่งเป็นจำนวนที่เหลือจากเดิม 50,000 นนนาย ที่เคยประจำการในคอซอวอเมื่อปี 1999
นาโต้ระบุว่าจะเข้าแทรกแซงตามพันธกิจของตน หากมีแนวโน้มเกิดความขัดแย้งในคอซอวอ ขณะที่คณะผู้แทน EULEX ของอียู ซึ่งมีหน้าที่อบรมตำรวจท้องถิ่นและปราบปรามการฉ้อราษฎร์บังหลวงและกลุ่มผู้มีอิทธิพลท้องถิ่น ยังคงให้ตำรวจพิเศษ 200 นาย ประจำการในคอซอวอ
เมื่อวันที่ 30 พฤษภาคมที่ผ่านมา มีทหารรักษาสันติภาพของนาโต้อย่างน้อย 30 นาย และชาวเซิร์บอย่างน้อย 52 คน ได้รับบาดเจ็บจากเหตุประท้วงหลังนายกเทศมนตรีเชื้อสายแอลเบเนียเข้าดำรงตำแหน่งในพื้นที่ทางตอนเหนือของคอซอวอ
แผนสันติภาพล่าสุดของอียูเป็นอย่างไร?
ทูตอเมริกันและทูตอียูต่างกดดันให้เซอร์เบียและคอซอวอรับรองแผนที่เสนอเมื่อกลางปีที่แล้ว โดยแผนดังกล่าวจะตกลงให้เซอร์เบียหยุดล็อบบี้เพื่อไม่ให้คอซอวอมีตำแหน่งในองค์กรระหว่างประเทศ รวมทั้งสหประชาชาติ ขณะที่คอซอวอจะต้องสนับสนุนการจัดตั้งองค์กรของเขตปกครองชาวเซิร์บ และทั้งสองประเทศจะต้องเปิดสำนักงานผู้แทนในเมืองหลวงของอีกฝ่าย เพื่อแก้ปัญหาความขัดแย้ง
เซอร์เบียและคอซอวอคิดเห็นอย่างไร?
ผู้นำเซอร์เบียดูมีความพร้อมที่จะรับรองแผนสันติภาพนี้ โดยเตือนสมาชิกสภาสายชาตินิยมที่อาจไม่เห็นด้วยต่อแผนนี้ว่า หากเซอร์เบียไม่ยอมรับแผน อาจถูกโดดเดี่ยวจากยุโรปและส่งผลเสียต่อตนได้
ผู้นำคอซอวอเห็นด้วยกับแผนนี้เช่นกัน โดยกล่าวว่า แผนดังกล่าวเป็น “พื้นที่ชัดเจน” ในการหารือขั้นตอนต่าง ๆ ต่อไปในอนาคต เช่น “การรับรองจากนานาชาติ” ซึ่งอาจเป็นการรับรองการปกครองตนเองของกลุ่มชาวเซิร์บในคอซอวอ
อย่างไรก็ตาม ทั้งคอซอวอและเซอร์เบียต่างมีกลุ่มชาตินิยมสุดโต่งในประเทศ และแผนดังกล่าวอาจไม่บรรลุข้อตกลงได้ในเร็ว ๆ นี้
กลุ่มชาติพันธุ์เซิร์บในคอซอวอจะเผชิญกับอะไรบ้าง
พื้นที่ทางตอนเหนือของคอซอวอที่มีกลุ่มชาติพันธุ์เซิร์บเป็นประชากรส่วนใหญ่ ในทางปฏิบัติแล้ว ถือเป็นพื้นที่ส่วนขยายของเซอร์เบีย โดยข้าราชการท้องถิ่น ครู หมอ และโครงการสาธารณูปโภคขนาดใหญ่ ต่างมีรายได้จากเซอร์เบีย
ชาวเซิร์บในคอซอวอกังวลว่า หากดินแดนของตนเป็นส่วนหนึ่งของคอซอวอโดยสมบูรณ์ พวกเขาอาจเสียสิทธิประโยชน์บางอย่าง เช่น การบริการสาธารณสุขฟรีของเซอร์เบีย และจะต้องใช้ระบบประกันสุขภาพของคอซอวอแทน รวมถึงเงินบำนาญจากคอซอวอที่น้อยกว่าเซอร์เบียด้วย
- ที่มา: รอยเตอร์