แกะรอยท่อน้ำเลี้ยง อดีต หน. กองกำลังแวกเนอร์ในไทย 

พบชาวรัสเซียมีชื่อในบัญชีคว่ำบาตรของสหรัฐฯ ยูเครน และแคนาดา ปมเอี่ยวหัวหน้ากองกำลังรับจ้างแวกเนอร์ เยฟเกนี พริโกชิน การสืบค้นของวีโอเอไทย พบโครงข่ายบริษัททั้งในกรุงเทพฯ และเกาะสมุย

บทบาทของกองกำลังรับจ้างแวกเนอร์ กรุ๊ป เป็นที่สนใจจากสายตาชาวโลกนับตั้งแต่รัสเซียรุกรานยูเครน ทั้งจากการร่วมรบกับกองทัพรัสเซีย แล้วกลับมาหันปากกระบอกปืนเข้าหากรุงมอสโกชั่วครู่ เรื่อยมาจนถึงการเสียชีวิตอย่างเป็นปริศนาในเหตุเครื่องบินตก ของเยฟเกนี พริโกชิน ผู้เป็นหัวหน้าเมื่อเดือนสิงหาคมที่ผ่านมา

แต่ก่อนที่จะเป็นที่รู้จักในวงกว้าง แวกเนอร์ กรุ๊ป มีส่วนในการสนับสนุนรัสเซียในกิจการระหว่างประเทศในที่อื่นๆ ของโลก เช่นในซูดานและมาลี จนหัวหน้ากองกำลังอย่างพริโกชินและเครือข่ายของเขาตกเป็นเป้าการขึ้นบัญชีดำและถูกขึ้นบัญชีคว่ำบาตรทางธุรกิจในหลายประเทศ

จากข้อมูลการคว่ำบาตร วีโอเอไทยพบบุคคลหนึ่งรายที่เกี่ยวข้องกับหัวหน้ากลุ่มแวกเนอร์ ที่มีร่องรอยดำรงอยู่ในประเทศไทย

หนึ่งนักธุรกิจ 6 บริษัทเครือข่าย

ข้อมูลจากสำนักควบคุมงานทรัพย์สินต่างประเทศ (OFAC) หน่วยงานภายใต้กระทรวงการคลังสหรัฐฯ เปิดเผยข้อมูลชาวรัสเซียที่ถูกคว่ำบาตรที่มีข้อมูลว่ามีถิ่นพำนัก หรือตั้งบริษัทนิติบุคคลในประเทศไทย หนึ่งในนั้นคือ อิกอร์ วาลีรีวิช ลาฟเรนคอฟ (Igor Valerievich Lavrenkov) ชายผู้ถือหนังสือเดินทางของรัสเซียและสหพันธรัฐเซนต์คิตส์และเนวิส ประเทศเกาะเล็กๆ ในทะเลแคริบเบียน

ลาฟเรนคอฟถูกดำเนินมาตรการลงโทษในเดือนกรกฎาคม 2020 โดย OFAC กล่าวหาว่า ในช่วงปี 2018-2019 ลาฟเรนคอฟใช้นิติบุคคลสัญชาติไทยและฮ่องกงสามบริษัท ได้แก่ Shine Dragon Group Limited (ไชน์ ดรากอน), Shen Yang Jing Cheng Machinery Imp&Exp. Co., และ Zhe Jiang Jiayi Small Commodities Trade Company Limited ทำธุรกรรมจำนวนมากกว่า 100 ครั้ง เป็นจำนวนเงินมากกว่า 7.5 ล้านดอลลาร์ (ราว 259.6 ล้านบาท) ให้กองกำลังแวกเนอร์ไปใช้ในปฏิบัติการข้อมูลข่าวสารต่อผู้ชุมนุมในซูดาน ประเทศในทวีปแอฟริกา ที่ขับไล่ผู้นำเผด็จการโอมาร์ อัล-บะเชียร์ ในช่วงเวลาดังกล่าว

จากจำนวนเงินทั้งหมด บริษัท ไชน์ ดรากอน ที่มีการจดทะเบียนบริษัทในฮ่องกงและไทย โอนเงิน 6.5 ล้านดอลลาร์ไปให้ M Invest บริษัทสัญชาติรัสเซียที่ถูกกล่าวหาว่ามีส่วนเกี่ยวข้องกับกองกำลังแวกเนอร์ และมีบทบาทในการทำปฏิบัติการข้อมูลข่าวสารดังกล่าว

ส่วนอีกสองบริษัทที่เหลือมีการโอนเงินหลายครั้งเป็นจำนวนมากกว่า 800,000 ดอลลาร์ที่เกี่ยวข้องกับเครื่องบินส่วนตัวของพริโกชิน โดยเครื่องบินลำดังกล่าวเป็นที่ทราบว่าถูกใช้ในปฏิบัติการในตะวันออกกลางและแอฟริกา ซึ่งเป็นพื้นที่ยุทธศาสตร์ของรัสเซียที่ต้องการทรัพยากรอย่างทองและน้ำมัน

วีโอเอไทยค้นหาข้อมูลเปิดจากฐานข้อมูลกรมพัฒนาธุรกิจการค้า (DBD) พบว่าลาฟเรนคอฟมีชื่อในฐานะกรรมการในบริษัทนิติบุคคลจำนวน 6 บริษัท ด้วยชื่อ “อีโก้ ลาฟเร็นคอฟ” โดย 1 บริษัทมีการจดทะเบียนอยู่ที่กรุงเทพฯ และอีก 5 บริษัทที่เหลือจดทะเบียนอยู่บนเกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี

การค้นหาข้อมูลจากฐานข้อมูล DBD พบว่าที่เกาะสมุยมีบริษัทที่ใช้ชื่อว่า “ไชน์ดราก้อน โฮลดิ้ง (ไทยแลนด์) จำกัด” จดจัดตั้งเมื่อ 31 ส.ค. 2017 ที่ ต.แม่น้ำ เพื่อทำธุรกิจประเภทจัดนำเที่ยว มีชื่อของผู้ที่เชื่อว่าเป็นชาวไทยสองราย ร่วมเป็นกรรมการบริษัทกับชื่อของชาวต่างชาติอีกหนึ่งราย

ข้อมูลจากฐานข้อมูลเปิดกรมพัฒนาธุรกิจการค้า ไม่ได้ระบุว่าลาฟเรนคอฟเป็นกรรมการ บ.ไชน์ดราก้อน แต่ที่อยู่ของบริษัท ถูกใช้จดจัดตั้งอีก 2 บริษัทที่ลาฟเรนคอฟเป็นกรรมการ ได้แก่ บ.บลู ครีก (ไทยแลนด์) จดทะเบียนในปี 2012 เพื่อทำธุรกิจประเภทสวนสนุกและธีมปาร์ก และ บ.บีซีวัน เทรด จำกัด จดทะเบียนปี 2020 ภายใต้ประเภทธุรกิจขายส่ง

วีโอเอไทยส่งผู้สื่อข่าวลงพื้นที่เมื่อเดือนกรกฎาคม พบว่าพื้นที่ดังกล่าว ในปัจจุบัน เป็นสวนน้ำที่ปิดทำการอยู่ วีโอเอไทยโทรศัพท์ติดต่อไปยังสวนน้ำดังกล่าวหลายครั้งแต่ไม่มีใครตอบรับ

ข้อมูลจากเว็บไซต์ของสวนน้ำระบุว่า สวนน้ำเปิดทำการมาตั้งแต่ปี 2015 ซึ่งอยู่ในช่วงระหว่างปีของการจดจัดตั้งบริษัททั้งสามบริษัท และมีการประกาศในโซเชียลมีเดียตั้งแต่เดือนมีนาคม 2020 ว่า สวนน้ำจะปิดถึงสิ้นเดือนมีนาคม เนื่องจากการระบาดของโควิด-19

ที่เกาะสมุยยังมีอีก 2 บริษัทที่มีลาฟเรนคอฟเป็น หรือเคยเป็นกรรมการบริษัท ได้แก่ บ.สมุย ร็อคเก็ท จำกัด ตั้งอยู่ที่ ต.บ่อผุด เป็นบริษัทอสังหาริมทรัพย์ที่จดทะเบียนเมื่อปี 2012 ข้อมูลในปัจจุบันมีชาวต่างชาติเป็นกรรมการบริษัทหนึ่งราย แต่ข้อมูลที่บันทึกเมื่อปี 2019 พบว่าลาฟเรนคอฟเป็นกรรมการบริษัทร่วมอยู่ด้วย

การลงพื้นที่ในเดือนกรกฎาคม 2023 พบว่าสถานที่ตามที่จดทะเบียน กลายเป็นที่ทำการของบริษัทอื่นไปแล้ว และไม่มีใครอยู่ที่นั่น วีโอเอไทยยังไม่สามารถหาช่องทางติดต่อขอข้อมูลเพิ่มเติมจากบริษัทดังกล่าวได้

อีกหนึ่งบริษัทที่ลาฟเรนคอฟเคยเป็นกรรมการ คือ บ.โดกเคน จำกัด จดทะเบียนเป็นบริษัทจัดการอสังหาริมทรัพย์เมื่อปี 2005 ด้วยที่อยู่ใน ต.บ่อผุด เมื่อลงพื้นที่ตรวจสอบ พบว่าที่อยู่ดังกล่าวเป็นอาคารชุดที่อยู่อาศัยในลักษณะคอนโดมิเนียม

นอกจากที่สมุย ลาฟเรนคอฟยังมีชื่อในฐานะกรรมการบริษัท พัมพ์คิน พล็อทส์ จำกัด ที่จดทะเบียนเมื่อปี 2005 เพื่อทำธุรกิจด้านการให้คำปรึกษาด้านการจัดการ ที่อยู่ตามที่จดทะเบียนคือห้องสำนักงานในอาคารสำนักงานขนาดใหญ่ในย่านสีลม ซึ่งปัจจุบัน ห้องดังกล่าวเป็นที่ตั้งของบริษัทอื่นไปแล้ว

วีโอเอไทยสืบค้นข้อมูลเพิ่มเติมและพบว่า บ.พัมพ์คิน พล็อทส์ เป็นบริษัทที่ถือหุ้นอยู่ใน บ.บลู ครีก และ บ.โดกเคน

แหล่งข่าวจากกรมสารนิเทศ กระทรวงการต่างประเทศที่ไม่ประสงค์ออกนาม ได้ตรวจสอบกับกรมที่เกี่ยวข้องภายในกระทรวงการต่างประเทศ ไม่พบหลักฐานว่ามีชาวต่างชาติใช้ไทยเป็นฐานสนับสนุนด้านการเงินแก่กองกำลังติดอาวุธต่างชาติ และกล่าวด้วยว่า ไทยไม่มีนโยบายให้บุคคลต่างชาติใช้ประเทศไทยเป็นฐานในการแทรกแซงกิจการภายในของประเทศอื่น

วีโอเอไทยติดต่อสถานทูตรัสเซียประจำกรุงเทพมหานครเพื่อขอความเห็น แต่ไม่ได้รับการติดต่อกลับ และยังไม่สามารถหาช่องทางติดต่อลาฟเรนคอฟหรือกรรมการบริษัทรายอื่นเพื่อขอความเห็นได้

หลายชาติทยอยเดินหน้าคว่ำบาตร

งานภาคนิพนธ์ของกฎเกณฑ์ กิตติขจร จากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เมื่อปี 2021 ระบุว่าแก๊งมาเฟียรัสเซียที่อยู่เบื้องหลังธุรกิจต่าง ๆ ในไทย มีการเติบโตและขยายตัวตามจำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติที่เข้ามาท่องเที่ยวตามสถานที่สำคัญ

งานภาคนิพนธ์ดังกล่าวรวบรวมการรายงานตามหน้าข่าว พบว่าอาชญากรรัสเซียในไทยมีปฏิบัติการหลายด้าน ยกตัวอย่างเช่น ธุรกิจยาเสพติด ฮั้วประมูลงานภาครัฐ ไปจนถึงอาชญากรรมไซเบอร์ข้ามชาติ

วีโอเอไทยติดต่อขอความเห็นจากสำนักงานตรวจคนเข้าเมือง (ตม.) เรื่องภาพรวมคดีความของชาวรัสเซียในไทย แต่ไม่ได้รับการตอบกลับ

แม้ความเชื่อมโยงของกองกำลังรับจ้างแวกเนอร์ กับชาวรัสเซียในไทยแทบไม่เคยอยู่ในกระเเสข่าว แต่เจ้าหน้าที่ในหลายประเทศจับตาลาฟเรนคอฟมากขึ้น คู่ขนานไปกับความพยายามสร้างแรงกดดันต่อการรุกรานยูเครนของรัสเซีย

การคว่ำบาตรโดยสหรัฐฯ ทำให้ทรัพย์สินและผลประโยชน์ต่างๆ ของลาฟเรนคอฟที่อยู่ภายใต้การครอบครองในสหรัฐฯ ถูกห้ามเข้าถึง ห้ามชาวอเมริกันไม่ให้ทำธุรกรรมกับเขา และบุคคลที่ไม่ใช่ชาวอเมริกันที่ทำธุรกรรมใดๆ กับลาฟเรนคอฟในบางกรณี ก็อาจจะถูกคว่ำบาตรตามไปด้วย

ในเดือนกุมภาพันธ์ 2023 สำนักข่าวปราฟดาของยูเครน รายงานว่ารัฐบาลกรุงเคียฟ ได้ประกาศคว่ำบาตรลาฟเรนคอฟด้วยเหตุผลเดียวกันกับสหรัฐฯ โดยจะมีมาตรการทางเศรษฐกิจและมาตรการอื่นๆ ต่อลาฟเรนคอฟ และจะยังแจ้งให้สหรัฐฯ และสหภาพยุโรปทราบ และจะขอให้ดำเนินการคว่ำบาตรในแนวทางเดียวกัน

ในเดือนกรกฎาคมปีเดียวกัน แคนาดาประกาศเพิ่มชื่อของลาฟเรนคอฟเข้าไปในบัญชีบุคคลที่ห้ามชาวแคนาดาทำธุรกรรมที่เกี่ยวข้องกับการซื้อ-ขายอาวุธและผลิตภัณฑ์อื่น ๆ

ในเดือนกันยายน 2023 หลังการเสียชีวิตของพริโกชิน รอยเตอร์รายงานว่า สหราชอาณาจักร ประกาศให้แวกเนอร์ กรุ๊ป เป็นองค์กรก่อการร้าย ทำให้การเข้าร่วมและสนับสนุนองค์กรนี้มีความผิดตามกฎหมาย

แม้ยังไม่พบตัวลาฟเรนคอฟเพื่อขอโอกาสชี้แจง แต่ร่องรอยที่เกี่ยวข้องกับพริโกชินผู้ล่วงลับ เป็นเครื่องสะท้อนถึงเครือข่ายเเวกเนอร์ที่ขยายมาถึงพื้นที่ราชอาณาจักรไทย และต้องติดตามต่อไปว่ากลุ่มดังกล่าวจะเดินหน้าอย่างไรกับโครงสร้างย่อย ๆ ในต่างประเทศ เมื่อถึงเวลาที่ขาดผู้นำคนสำคัญ

สิทธิพงษ์ เจริญใจ มีส่วนร่วมหาข้อมูลเพิ่มเติมสำหรับงานชิ้นนี้

• ข้อมูลเพิ่มเติมจาก OFAC, Al Jazeera, Pravda, CNN