พิพิธภัณฑ์ในเม็กซิโกเล็งช่วยซาลาแมนเดอร์หายากไม่ให้สูญพันธุ์

พิพิธภัณฑ์แห่งใหม่ในสวนสัตว์ ชูพูลเทอเพ็ค (Chapultepec) ในเม็กซิโกซิตี้ ตั้งเป้าหมายที่จะให้ความรู้แก่สาธารณชนเกี่ยวกับ แอกโซลอเติล ซาลาแมนเดอร์ (Axolotl Salamander) ซึ่งเป็นสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำที่กำลังเผชิญวิกฤตใกล้สูญพันธุ์อยู่

แอกโซลอเติล ซาลาแมนเดอร์ นั้นเป็นสัตว์พื้นเมืองที่มีถิ่นกำเนิดในเม็กซิโกเท่านั้น และประชากรที่อยู่ตามธรรมชาติในป่าของสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำนี้ลดลงอย่างมาก เนื่องจากสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติถูกคุกคามมากขึ้นเรื่อย ๆ

สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำชนิดนี้ได้รับความสนใจอย่างกว้างขวางในเรื่องความสามารถในการรักษาตัวเองเมื่อร่างกายของพวกมันได้รับอันตราย อย่างเช่น ขาของมันสามารถงอกออกมาใหม่ และสามารถสร้างเนื้อเยื่อที่เสียหายขึ้นมาใหม่ได้ แม้กระทั่งซ่อมแซมปัญหาต่าง ๆ ที่ส่งผลต่อหัวใจและสมองได้อีกด้วย

เฟอร์นันโด กูอัล (Fernando Gual) เจ้าหน้าที่ฝ่ายอนุรักษ์ของสวนสัตว์กล่าวว่า “แอกโซลอเติลเป็นหนึ่งในสัตว์ไม่กี่ชนิดที่สามารถสร้างผิวหนัง กล้ามเนื้อ กระดูก หลอดเลือด เส้นประสาท หัวใจ และสมองขึ้นมาใหม่ได้”

นอกจากนี้ นักวิทยาศาสตร์ยังพบว่า แอกโซลอเติลสามารถหายใจได้ด้วยทั้งทางปอดและเหงือก และยังสามารถรับออกซิเจนผ่านทางผิวหนังได้ ซึ่งความสามารถเช่นนี้กลับนำมาซึ่งความเสี่ยงหากพวกมันสัมผัสกับน้ำเสียหรือมลภาวะทางน้ำ

กูอัล กล่าวด้วยว่า เขามองว่าพิพิธภัณฑ์แห่งนี้เป็นเครื่องมือที่เป็นประโยชน์ในการให้ความรู้แก่สาธารณชนเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตที่แปลกประหลาดนี้ และว่า "ส่วนที่มีความสำคัญมากของพิพิธภัณฑ์นี้ก็คือ การให้ความรู้ด้านสิ่งแวดล้อม"

แอกโซลอเติลซึ่งมีถิ่นกำเนิดในพื้นที่โซชิมิลโกที่อยู่ทางตอนใต้ของเม็กซิโกซิตี้เป็นที่รู้จักกันดีเป็นพิเศษอยู่แล้ว แต่กูอัลชี้ว่า ยังมีแอกโซลอเติลอีก 16 ชนิดที่มีถิ่นกำเนิดในเม็กซิโกด้วย

ในตำนานของชาวแอซเท็กนั้น มีเรื่องราวของเทพเจ้าจอมกบฏที่ชื่อ โซลอเติล ซึ่งแปลงกายมาเป็น แอกโซลอเติล เพื่อซ่อนตัวไม่ให้ถูกเทพเจ้าองค์อื่นฆ่า แต่ก็ถูกหาจนเจอ จับและสังหารในที่สุด

ทั้งนี้ ซาลาแมนเดอร์ แอกโซลอเติล นั้นเป็นส่วนประกอบที่นิยมนำมาปรุงเป็นอาหารขึ้นถวายแก่กษัตริย์ของแอซเท็ก

ในอดีต เคยมีแอกโซลอเติลจำนวนมากในคลองที่เต็มไปด้วยโคลนของย่านโซชิมิลโก โดยคลองเหล่านี้เป็นเพียงส่วนเดียวที่ยังเหลืออยู่ของระบบทางน้ำขนาดใหญ่จากยุคแอซเท็ก แต่จากการศึกษาพบว่า การขยายตัวของเมือง น้ำที่ปนเปื้อน และปลาต่างถิ่นที่กินแอกโซลอเติลกินเป็นอาหารทำให้สัตว์ชนิดนี้ลดจำนวนลงไปเรื่อย ๆ จนเกือบสูญพันธุ์

กูอัล กล่าวอีกว่า เมืองโซชิมิลโกเป็นพื้นที่ที่ถือครองความหลากหลายทางชีวภาพเกือบ 11% ของเม็กซิโกอยู่ โดยคำว่า ‘ความหลากหลายทางชีวภาพ’ หมายถึง จำนวนและชนิดของพืชและสัตว์ที่มีอยู่ในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง และด้วยจำนวนสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำกว่า 370 ชนิดของเม็กซิโก ทำให้ประเทศนี้อยู่ในอันดับที่ 5 ของโลกในด้านความหลากหลายทางชีวภาพ

และเมื่อพิพิธภัณฑ์ในสวนสัตว์ Chapultepec เปิดให้คนกลุ่มแรกเข้าชม ความนิยมของแอกโซลอเติลต่อสาธารณชนคือ สิ่งทุกคนสัมผัสได้ทันที

เฟอร์นันโด ผู้เข้าเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์ผู้หนึ่งกล่าวว่า เขารู้สึกตื่นเต้นมาก ๆ ที่ได้เห็นว่าเจ้าแอกโซลอเติลกินอาหารอย่างไร ใช้ชีวิตอย่างไร และมีความเป็นอยู่อย่างไรบ้าง ขณะที่ ผู้มาเที่ยวที่พิพิธภัณฑ์อีกรายที่ไม่ประสงค์ออกนามแสดงรอยสักรูปแอกโซลอเติลเล็ก ๆ ที่แขน และกล่าวว่า รอยสักนี้จะติดตัวเขาไปตลอดชีวิต

• ที่มา: รอยเตอร์