ควันจากการประกอบอาหารในบ้าน คือภัยคุกคามสุขภาพของผู้อยู่อาศัยอย่างหนึ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งสุขภาพของผู้หญิงและเด็ก ในอินเดียนั้นมีประชากรในเขตชนบทจำนวนมากที่เจ็บป่วยหรือเสียชีวิตเพราะควันที่มาจากการประกอบอาหาร
นักรณรงค์เพื่อสุขภาพก็พยายามโน้มน้าวให้แม่บ้านชาวอินเดียเปลี่ยนมาใช้เตาทำอาหารแบบควันน้อยแทนเตาถ่านแบบดั้งเดิม
แม่บ้านอินเดียตามชนบทมักจะใช้เตาเผาถ่านซึ่งใช้ท่อนไม้ ใบไม้ หรือมูลสัตว์เป็นเชื้อฟืนในการประกอบอาหาร แต่น้อยคนนักที่จะทราบว่า ควันสีดำจากการเผาฟืนที่โขมงอยู่ในครัวนั้น อาจทำให้เสียชีวิตได้โดยไม่รู้ตัว
นักวิทยาศาสตร์อธิบายว่า เมื่อฟืนในเตาถูกเผาไหม้ไม่สมบูรณ์ จะปล่อยก๊าซที่เป็นอันตราย เช่น ก๊าซคาร์บอนมอนนอกไซด์ออกมากับควัน ใครที่สูดดมเข้าไปบ่อยๆอาจทำให้เป็นโรคทางเดินหายใจเฉียบพลัน เช่น โรคหืด โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรัง หรือแม้กระทั่งอาจลุกลามเป็นวัณโรคหรือมะเร็งปอด องค์กรอนามัย โลกระบุว่าปัญหาดังกล่าวเป็นปัญหาใหญ่โดยเฉพาะในอินเดีย ที่ประชากรราว 650 ล้านคนยังคงใช้เตา เผาถ่านในการประกอบอาหาร
นาย A.K. Sengupta จนท.ของสำนักงานองค์การอนามัยโลกในอินเดียบอกว่าควันจากการทำอาหารในครัวเป็นสาเหตุให้ชาวอินเดียเสียชีวิตหลายหมื่นคน โดยเฉพาะครอบครัวที่ยากจนในชนบท
จนท.ผู้นี้บอกว่ามลพิษจากควันในบ้านนั้น เป็นปัญหาที่ยากจะแก้ไขมากกว่ามลพิษทางอากาศภายนอกบ้านเกือบ 4-5 เท่า และในแต่ละปีมีผู้เสียชีวิตจากมลพิษทางอากาศในบ้านเกือบ 4 แสนคน ในขณะที่พื้นที่ชนบทในอินเดียนั้นกว้างใหญ่ไพศาลและการใช้วิธีอื่นในการประกอบอาหารก็ไม่ใช่เรื่องง่ายนัก
องค์การอนามัยโลกระบุว่าในแต่ละปี ทั่วโลกมีผู้เสียชีวิตจากการใช้ฟืนที่ไม่มีคุณภาพในการประกอบอาหารประมาณ 1 ล้าน 5 แสนคน ในจำนวนนี้เป็นชาวอินเดียถึง 1 ใน 3 ครับ ผู้เสียชีวิตส่วนใหญ่คือผู้หญิงและเด็ก เนื่องจากตามปาติ ผู้หญิงจะเป็นคนหุงหาอาหาร และเด็กๆก็จะอยู่ในบ้าน หรือบางครั้งแม่ก็จะอุ้มลูกเล็กไว้ด้วยในขณะที่ทำอาหาร ซึ่งเป็นอันตรายอย่างยิ่งต่อทารก
นักรณรงค์เพื่อสุขภาพบอกว่า วิธีที่ดีที่สุดในการลดอันตรายจากควันก็คือการรณรงค์ให้ชุมชนต่างๆใช้เตาทำอาหารแบบที่มีควันน้อย อย่างไรก็ตาม หลังจากมีการทดลองโครงการต่างๆหลายโครงการ ผลปรากฏว่าประสบความสำเร็จเพียงเล็กน้อยเท่านั้นนะครับ เนื่องจากแม่บ้านอินเดียส่วนใหญ่ยังเคยชินกับการใช้เตาเผาถ่านแบบเดิม
คุณ Rashmi Patil ศาสตราจารย์แห่งสถาบันเทคโนโลยีมุมไบ อธิบายว่าสาเหตุที่แม่บ้านอินเดียไม่ใช้เตาทำอาหารแบบใหม่ ก็เพราะไม่เคยฝึกฝนให้ใช้เตาดังกล่าว เมื่อเสียก็ซ่อมไม่เป็น และไม่เคยมีใครมาบอกว่าเตาแบบใหม่มีประโยชน์อย่างไร ต้องดูแลรักษาซ่อมบำรุงอย่างไร คุณ Patil บอกว่าผู้เชี่ยวชาญบางคนพยายามสร้างเตาทำอาหารแบบใช้ง่าย ดูแลรักษาง่าย รวมทั้งตั้งโครงการให้การศึกษาเกี่ยวกับประโยชน์ของเตาแบบที่มีควันน้อย
หลายองค์กรอาสาเข้าร่วมในโครงการลดมลพิษทางอากาศในบ้าน เช่น มูลนิธิเชลล์ ซึ่งร่วมมือกับบริษัทในอินเดียในการพัฒนาและทำการตลาดเพื่อขายเตาทำอาหารแบบไร้ควันสำหรับครอบครัวในชนบท ซึ่งแม้จะประสบปัญหาขลุกขลักในช่วงแรกๆ แต่ต่อมาเตาของบริษัทเชลล์ก็เริ่มขายดีและมีให้เห็นตามครัวของบ้านเรือนในชนบทส่วนต่างๆของอินเดียนะครับ เวลานี้เชลล์ขายเตาแบบใหม่ไปแล้วประมาณ 100,000 เตาในรัฐมหาราชตระ อย่างไรก็ตาม ยังไม่เพียงพอต่อความต้องการทั้งหมดที่มีประมาณ 10 ล้านเตา
ผู้เชี่ยวชาญบอกว่าในระยะยาวนั้น ชาวอินเดียจะต้องเปลี่ยนไปใช้เชื้อเพลิงประกอบอาหารที่สะอาด แต่การกระจายโครงการดังกล่าวให้แก่คนยากจนอย่างทั่วถึงทุกครัวเรือนนั้น อาจจะต้องใช้เวลาอีกหลายสิบปี
