ในขณะที่จีนและฟิลิปปินส์ยังคงประจันหน้ากันต่อไปในทะเลจีนใต้ ทางการฟิลิปปินส์หยิบยกสนธิสัญญาระหว่างฟิลิปปินส์กับสหรัฐที่ทำกันไว้ในปี ค.ศ. 1951 มาอ้างอิงว่า เป็นสัญญาที่ทั้งสองฝ่ายให้คำมั่นว่าจะให้ความช่วยเหลือซึ่งกันและกันในการป้องกันประเทศ
สนธิสัญญา The Mutual Defense Treaty ฉบับนี้ ไม่ได้ระบุว่าครอบคลุมถึงทะเลจีนใต้ไว้ด้วย แต่กระทรวงการต่างประเทศของฟิลิปปินส์กำลังเวียนจดหมายที่ได้รับจากทางการสหรัฐในปีค.ศ. 1979 และ 1999 ที่ว่าสนธิสัญญาฉบับนี้ ครอบคลุมถึงทะเลจีนใต้ด้วย
รมต. Hillary Clinton ของกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐกล่าวไว้ในปีที่แล้ว ว่าสหรัฐจะปฏิบัติตามสัญญาที่ทำไว้กับฟิลิปปินส์ แต่มิได้กล่าวว่า สหรัฐจะทำอะไรบ้างต่อเหตุการณ์สมมุติ อย่างเช่น จีนโจมตีกำลังทหารของฟิลิปปินส์ในบริเวณหมู่เกาะ Spratlys ซึ่งไม่มีผู้คนตั้งถิ่นฐานพำนักอยู่
กำลังกองทัพของฟิลิปปินส์ โดยเฉพาะกองทัพเรือ ซึ่งมีเรือรบขนาดเล็กอยู่เพียงสิบกว่าลำ และไม่มีเครื่องบินขับไล่เลยนั้น ไม่มีทางที่จะต่อสู้กับกำลังของจีนได้อย่างแน่นอน และนาย Denny Roy นักวิเคราะห์ของ East West Center ที่รัฐฮาวาย ให้ความเห็นว่าไม่ควรประหลาดใจที่ฟิลิปปินส์ยืนยันว่า สหรัฐมีความผูกพันที่จะต้องช่วยตนในกรณีที่เกิดความขัดแย้งขึ้นมา
นักวิเคราะห์ผู้นี้กล่าวต่อไปด้วยว่า ทุกฝ่ายในเรื่องนี้ มีความมุ่งหมายเฉพาะตน ส่วนของฟิลิปปินส์ คือพยายามผลักดันการอ้างสิทธิ์ในบริเวณดังกล่าวให้มากที่สุดในขณะที่มีโอกาส เพราะจะทำได้ยากขึ้นเมื่อจีนเข้าไปแสดงพลังมากขึ้นในบริเวณที่ว่านั้น
ขณะเดียวกัน นักวิชาการชาวฟิลิปปินส์อย่างศาสตราจารย์ Carolina Hernandez ศาสตราจารย์เกียรติคุณของมหาวิทยาลัย Philippines ให้ความเห็นว่า ฟิลิปปินส์เองก็วิตกว่า ความสัมพันธ์ทางการค้าระหว่างวอชิงตันกับปักกิ่ง อาจมีอิทธิพลเหนือผลประโยชน์ทางยุทธศาสตร์ของสหรัฐในฟิลิปปินส์ได้
อาจารย์ Carolina Hernandez กล่าวว่า มีกลุ่มคนที่คิดว่า เชื่อถือสหรัฐไม่ได้ พวกนี้ไม่คิดว่าสหรัฐจะเสี่ยงความสัมพันธ์กับจีน ด้วยการปกป้องผลประโยชน์ในทะเลของฟิลิปปินส์ และเพราะว่าความสัมพันธ์ทวิภาคีระหว่างสหรัฐกับจีนมีความสำคัญอย่างใหญ่หลวงในการจัดกลุ่มอำนาจใหม่ในโลก
แต่นาย John Bolton อดีตผู้แทนถาวรประจำสหประชาชาติของสหรัฐบอกว่า จะเป็นความผิดพลาดถ้าสหรัฐทำเช่นนั้น เพราะการกล่าวอ้างสิทธิ์ของจีนในทะเลจีนใต้เป็นเรื่องไม่ถูกต้อง และแนะนำว่า วอชิงตันควรกระตุ้นหนุนให้ชาติภาคีสมาคมประชาชาติเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หรือ ASEAN ร่วมใจกัน พร้อมกับสหรัฐ แสดงให้จีนเห็นว่า ความพยายามของจีนที่จะควบคุมน่านน้ำนานาชาติ เป็นเรื่องที่ยอมรับไม่ได้ เขาให้ความเห็นไว้ด้วยว่า จีนจะฉวยโอกาสผลักดันเรื่องนี้อย่างหนัก เพราะสหรัฐกำลังจะมีการเลือกตั้งในเร็วๆนี้
นาย John Bolton อดีตผู้แทนถาวรประจำสหประชาชาติของสหรัฐบอกว่า จีนเห็นว่ามีโอกาสที่ประธานาธิบดี Barack Obama อาจแพ้การเลือกตั้ง เพราะฉะนั้นจึงจะผลักดันอย่างหนักเท่าที่จะทำได้ ซึ่งน่าจะเป็นการจูงใจอย่างจริงจังสำหรับภาคี ASEAN ที่ควรเร่งรีบดำเนินการกัน
อย่างไรก็ตาม มีนักวิเคราะห์ที่คาดการณ์ว่า ในระยะสั้น ทุกฝ่ายจะหาทางลดความตึงเครียด เพื่อรักษาหน้า
แต่ในระยะยาว ตราบเท่าที่จีนยังกล่าวอ้างสิทธิ์เหนือบริเวณที่คาดว่าเป็นแหล่งทรัพยากรธรรมชาติมหาศาล และมีความสำคัญทางยุทธศาสตร์ และสหรัฐยืนยันเจตนารมณ์ที่จะคงพลังไว้ในแปซิฟิกต่อไป ก็คงจะแก้ไขปัญหากันไม่ได้
